AKADEMIA OPIEKUNÓW DZIEDZICTWA VI edycja

Klatka schodowa kamienicy przy ul. Mokotowskiej 61. Fot. kkm

CELEM GŁÓWNYM projektu jest kreowanie warunków rozwoju i upowszechniania zrównoważonej ochrony kulturowego dziedzictwa wraz z wykorzystaniem oraz propagowaniem jego wartości, roli i znaczenia w kształtowaniu tożsamości lokalnej, regionalnej i narodowej, w rozwoju społ. obecnych i przyszłych pokoleń Polaków – od 1.08.2025 do 31.10.2025 – poprzez m.in. upowszechnianie efektów projektu, w tym bazy detalu Lapidarium Detali Architektonicznych. CELEM STRATEGICZNYM jest zwiększanie społecznego zaangażowania i włączanie społeczeństwa (wolontariusze/uczestnicy warsztatów 20 os. 18-100+ lat; odbiorcy spacerów EDD ok 60 os; korzystający z bazy ok 100 os/m-c) w identyfikację zasobów i system opieki nad dziedzictwem – w przypadku niniejszego projektu: detalu arch. ok. 1850-1939 w Warszawie – w ramach współpracy ngo (Hereditas), jst (ZGN Wola i ZGN Praga-Pd.), konserwatorów zabytków, historyków sztuki, architektów i wolontariuszy. Równorzędny CEL STRATEGICZNY to popularyzacja wiedzy o detalu jako istotnym elemencie dziedzictwa, jego roli, wartości i znaczeniu wraz z upowszechnianiem idei społ. zaangażowania w gromadzenie wiedzy o detalu, co służyć będzie kreowaniu emocjonalnej więzi z dziedzictwem. CELE SZCZEGÓŁOWE: -wzmacnianie ochrony i opieki nad dziedzictwem poprzez inwentaryzację i dokumentację detali min. 30 obiektów z lat ok 1850-1939 w Warszawie przez 20 wolontariuszy i umieszczenie ich w Lapidarium Detali Architektonicznych; -rozwój rzetelnej wiedzy dot. detalu jako istotnego el. dziedzictwa, sprawującego w odbiorze architektury rolę identyfikującą, wartościującą; -wzmacnianie szansy na poprawę stanu zachowania detalu jako integralnego elementu architektury, zwł. w obliczu działań rewitalizacyjnych; -wzmacnianie idei wolontariatu wokół opieki nad dziedzictwem i aktywizacja lokalnych społeczności w ramach modelu współpracy ngo-jst-konserwatorzy-wolontariusze oraz podnoszenie kompetencji w zakresie opieki nad zabytkami, co docelowo służyć będzie rozwojowi kapitału społ; -rozwój zasobów cyfrowych umożliwiających szerokie korzystanie z dziedzictwa (baza detalu). Będziemy dokumentować wystrój architektury mieszkaniowej, obiektów użyteczności publicznej i poprzemysłowych. Naszym czujnym oczom nie ujdą odboje, balkony, sztukaterie, posadzki, dekoracje malarskie, stolarka otworowa, elementy wyposażenia: skrzynki na listy, listy lokatorów, latarenki adresowe i in. Projekt ma także służyć popularyzacji wiedzy o detalu – jako istotnym elemencie dziedzictwa – jego roli i wartości. Realizacja projektu przyczyni się do upowszechniania zrównoważonej ochrony kulturowego dziedzictwa z wykorzystaniem oraz propagowaniem znaczenia tego dziedzictwa w kształtowaniu tożsamości lokalnej, regionalnej i narodowej, a także w rozwoju społecznym obecnych i przyszłych pokoleń Polaków.

W latach 2017, 2018, 2022, 2023 i 2024 Fundacja Hereditas zrealizowała I-V edycje projektu “AKADEMIA OPIEKUNÓW DZIEDZICTWA” w ramach programów NID “Wolontariat dla dziedzictwa” / “Wspólnie dla dziedzictwa”. W ramach tychże edycji w sumie ok. 100 wolontariuszy inwentaryzowało i dokumentowało detal architektoniczny obiektów ok. 1850-1939 z warszawskiej Pragi oraz Śródmieścia, a zebrany materiał umieszczono w internetowej bazie Lapidarium Detali Architektonicznych, obecnie pod adresem: lapidarium.fundacja-hereditas.pl. Aktualnie w bazie znajduje się ok. 16 tys. zdjęć detali z blisko 500 obiektów z terenu Warszawy. Jest to trwały rezultat czterech pierwszych edycji projektu. W bazie znajduje się ponadto zebrana przy okazji innych działań Hereditas dokumentacja detali z kilkudziesięciu obiektów z innych mazowieckich miast: Ciechanowa, Pułtuska, Mławy, Płocka, Siedlec, Radomia, Węgrowa, Przasnysza i Płońska. W ramach II edycji projektu “Akademia Opiekunów Dziedzictwa” (2018) wydano – także jako trwały rezultat projektu – książkę “Detal architektoniczny warszawskiej Pragi 1850-1939?” pod red. naukową prof. dr hab. inż. arch. Jadwigi Roguskiej, ze zbiorem studiów kilku autorów nt. różnych rodzajów detalu arch. na Pradze.

Działania związane z rozpoznaniem i upowszechnianiem wiedzy o detalu weszły już do stałego spektrum działań Fundacji Hereditas, a w efekcie prowadzonych działań uformował się przy Hereditas stały zespół wolontariuszy (kilkanaście osób), którzy w sposób ciągły włączają się w prowadzone przez Hereditas działania upowszechniające wiedzę o detalu arch. jako istotnym elemencie kulturowego dziedzictwa. Organizujemy m.in. otwarte spacery szlakiem detali arch. kamienic, rozpoczęliśmy inwentaryzację detali kilku innych, wybranych miast Mazowsza, a z wykonanej przez nas do tej pory dokumentacji w bazie korzystają szeroko konserwatorzy, historycy sztuki, architekci, varsavianiści. Nasze Lapidarium Detali Architektonicznych wysoko ocenia Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Dokumentację z bazy wykorzystujemy m.in. do promocji/prezentacji dziedzictwa Warszawy i Mazowsza, w tym na FB i Instagramie Fundacji Hereditas: @fundacja_hereditas.

Podczas VI edycji projektu “Akademia Opiekunów Dziedzictwa” wolontariusze będą kontynuować dokumentację detalu obiektów z lat ok. 1850-1939 z Woli i Pragi-Pd. – cennych kulturowo obszarów historycznej Warszawy (przy współpracy Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Wola oraz Praga-Południe m.st. Warszawy). Rewitalizacja historycznych obszarów miasta należy dziś do zadań określanych jako priorytetowe przez władze Warszawy. Wiele obiektów adaptuje się do nowych funkcji, co wiąże się ze zmianami w ich tkance. Ważne jest zatem udokumentowanie istniejącego stanu obiektów i ewentualne określenie wytycznych konserwatorskich – jako działania prewencyjne dla możliwie pełnego utrzymania oryginalnej tkanki.

W latach 2017-2024 prace wolontariuszy inwentaryzujących detale architektoniczne – głównie warszawskiej Pragi – koordynowali Jarosław Zieliński, Piotr Grzegorz Mądrach, historyk sztuki Jerzy S. Majewski i architekt Grzegorz Mika. W bieżącej edycji projektu prace wolontariuszy koordynować będą: Jerzy S. Majewski i historyk sztuki dr hab. Michał Wardzyński prof. UW.

Terminy projektowe:

– wrzesień – szkolenia dla wolontariuszy

– wrzesień-październik – prace terenowe (5 warsztatów x 6 godz. każdy x 2 grupy wolontariuszy)

W ramach projektu zapraszamy ponadto na: OTWARTE SPACERY SZLAKIEM DETALI ARCHITEKTONICZNYCH W RAMACH EUROPEJSKICH DNI DZIEDZICTWA:

– 13 września, godz. 11.00-13.00 – spacer ,Detal architektoniczny Alej Ujazdowskich”, spotkanie przy pomniku Witosa (prowadzi Adrian Sobieszczański)

– 20 września, godz. 11.00-13.00 – spacer ,Ulica Wilcza – historyczna architektura, detal, współczesność”, spotkanie ul. Mokotowska 61 róg ul. Wilczej 5 (prowadzi Adrian Sobieszczański)

Nieustannie zapraszamy do udziału w pracach naszego zespołu wolontariuszy! Zgłoszenia: katarzynakomar@wp.pl.

Porozumienie wolontariackie

AKADEMIA OPIEKUNÓW DZIEDZICTWA VI edycja

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa.

Zadanie dofinansowane z budżetu państwa.
Wartość dofinansowania: 74 000 zł, całkowita wartość zadania: 80 500 zł.
Data podpisania umowy: 14.07.2025.