Klatka schodowa w gmachu d. Banku Landaua przy ul. Senatorskiej 38 (fot. kkm)
Otwieramy kolejną edycję projektu STUDEO ET CONSERVO! Celem głównym zadania (1.03.2024-31.12.2024) jest poszerzanie i popularyzacja wiedzy o dobrach kultury i dziedzictwie kulturowym Warszawy oraz ochrona tego dziedzictwa. W tegorocznej edycji projektu – podobnie jak w ubiegłym roku – dotyczyć to będzie w szczególności detalu architektonicznego zabytkowej tkanki stolicy, który od kilku lat znajduje się w obszarze szczególnych zainteresowań Fundacji Hereditas. Upowszechnianie to będzie mieć wymiar dziejowy, kulturowy oraz społeczny: dotyczyć będzie architektury Warszawy do 1939 r. i jej wystroju, stanowiących narodowe dobro i dziedzictwo kulturowe, tworzone przez niejednokrotnie uznanych, ale także tych często dziś zapomnianych architektów, budowniczych, twórców, artystów
Aktywizująca, urozmaicona formuła projektu sprzyjać będzie rozwijaniu zainteresowania tematyką wśród odbiorców i odbiorczyń projektu, także poprzez kontakt ze specjalistami, którzy prowadzić będą poszczególne elementy programu (historycy sztuki, konserwatorzy zabytków, varsavianiści, architekci), oraz poprzez kontakt z zabytkową substancją – obiektami zabytkowymi z terenu Warszawy. Rozbudowane o kolejne detale zinwentaryzowane przez odbiorców i odbiorczynie pod kierunkiem osób merytorycznie przygotowanych Lapidarium Detali Architektonicznych służyć będzie szerokiemu upowszechnieniu (poza krąg odbiorców i odbiorczyń projektu) zagadnień zw. z detalem arch. Warszawy. Różnorodność zaplanowanych działań pomoże zachęcić odbiorców do czerpania z zasobów kulturowego dziedzictwa w nowatorski sposób. Projekt wskaże propozycje nowoczesnego, wielokierunkowego i interdyscyplinarnego dostępu do kultury, aktywnego, czynnego uczestnictwa w kulturze i opiece nad kulturowym dziedzictwem. Za pośrednictwem projektu postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jak upowszechniać kulturę i dziedzictwo kulturowe Warszawy, by było atrakcyjne dla współczesnego odbiorcy.
Zadanie jest zgodne m.in. z “Polityką kulturalną m.st. Warszawy do 2030 r.”, która zakłada, że “warunkiem skutecznej polityki miejskiej jest rozpoznanie […] zasobów Warszawy” – w przypadku naszego projektu będzie to pogłębione rozpoznanie tkanki architektonicznej miasta, w tym detalu architektonicznego obiektów wzniesionych do 1939 r., gromadzenie z udziałem odbiorców i odbiorczyń informacji o miejscach i obiektach ważnych dla tożsamości Warszawy, z uwzględnieniem tych zagrożonych (np. zniszczeniem, rozbiórkami, przebudowami), a następnie upowszechnienie informacji o tych zasobach, poprzez m.in. digitalizację (wirtualne Lapidarium Detali Architektonicznych).
Zadanie jest także zgodne z celami Strategii #Warszawa2030 – zgodnie z wymaganiami konkursu spełnia cel strategiczny nr 1. “Odpowiedzialna Wspólnota”, jako że dotyczy tworzenia warunków wspólnej odpowiedzialności mieszkańców i mieszkanek Warszawy za materialne dziedzictwo kulturowe Warszawy (w przypadku naszego projektu: detal architektoniczny kamienic, budynków użyteczności publicznej i zabytków poprzemysłowych wzniesionych do 1939 r.), wspólnych działań na rzecz jego zachowania (w naszym projekcie: rozpoznawanie, inwentaryzacja, dokumentowanie, prezentacja, popularyzacja wiedzy o dziedzictwie Warszawy), ochrony tego dziedzictwa i opieki nad nim, co posłuży zachowaniu go dla przyszłych pokoleń w jak najlepszym stanie.
Dla kogo STUDEO ET CONSERVO?
Dla wszystkich, którym bliskie są warszawskie zabytki! Jeśli chcecie wiedzieć więcej o kulturowym dziedzictwie Warszawy i jego ochronie, o opiece nad warszawskimi zabytkami, o ich konserwacji i rewitalizacji ? to ten projekt jest właśnie dla Was! Do udziału w projekcie w edycji 2024 zapraszamy osoby dorosłe (19+ lat), mieszkańców wszystkich dzielnic, także prawobrzeżnych (w naszym projekcie nie zabraknie zabytków z terenu Pragi!), w sposób szczególny zachęcamy nowych mieszkańców naszego miasta – w tym z Ukrainy (nasze spotkania projektowe to okazja do poznania historii i zabytków Warszawy!).
Co w programie?
– otwarte tematyczne studyjne prelekcje nt. architektonicznego dziedzictwa Warszawy, w tym detalu architektonicznego, przeprowadzone przez historyków sztuki, architektów, varsavianistów etc. (x 8);
– terenowe warsztaty rozpoznania, inwentaryzacji i dokumentacji detalu architektonicznego (x 16);
– wspólna (z udziałem odbiorców i odbiorczyń zadania) praca nad wirtualnym Lapidarium Detali Architektonicznych;
– spotkania z konserwatorami zabytków, historykami sztuki, archeologami, varsavianistami;
– bardzo bliski kontakt z zabytkową substancją!
Program (szczegóły)
– otwarte tematyczne studyjne prelekcje nt. architektonicznego dziedzictwa Warszawy, w tym detalu architektonicznego, przeprowadzone przez historyków sztuki, architektów, varsavianistów etc. (x 8); przeprowadzony podczas ubiegłorocznej edycji projektu cykl spotkań poświęconych architektonicznemu dziedzictwu Warszawy i detalowi architektury spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem mieszkańców i mieszkanek Warszawy, w każdym spotkaniu uczestniczyło od min. 30 do ok. 50 os. W tegorocznej edycji cykl ten chcemy kontynuować, z wprowadzeniem nowych tematów, tras terenowych i obiektów. Tak jak w ubiegłym roku zaczniemy w bieżącej edycji od urbanistyki i budownictwa czasów najdawniejszych, poprzez architekturę doby nowożytnej, “stulecie pary i żelaza”, czyli wiek XIX, neostyle, eklektyzm, secesję, modernizm dwudziestolecia międzywojennego, po socrealizm, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zabudowę mieszkaniową, publiczną, przemysłową. Jednocześnie „bohaterem” – głównym wątkiem, wokół którego prowadzona będzie narracja każdego spotkania – stanie się tradycyjnie detal architektoniczny, jego różne rodzaje (balkony, odboje, posadzki, bramy, sztukaterie etc.), charakterystyczny dla konkretnych obiektów, tworzący atmosferę danej ulicy, kwartału czy rejonu naszego miasta. Ważnymi elementami przekazu będą także wątki budowane wokół dziedzictwa niematerialnego, ale każdorazowo związane z głównym tematem (historia rozwoju poszczególnych rejonów i ulic, twórcy historycznej architektury i jej detalu, mieszkańcy kamienic, które pojawią się w toku narracji, właściciele fabryk i zakładów rzemieślniczych etc.). Prelekcje odbywają się w terenie lub w sali wykładowej Fundacji Hereditas, ul. Marszałkowska 58 lok. 24 (domofon przy bramie od strony ulicy Marszałkowskiej, potem przejście przez pierwszy przejazd bramny i pierwsze podwórze, wejście na klatkę schodową z drugiego przejazdu bramnego, drzwi z domofonem po prawej stronie, lokal Fundacji Hereditas znajduje się na 3. piętrze bez windy, dojście do sali wykładowej z korytarza wewnątrz lokalu bez barier poziomych); zapraszamy bez zapisów; prelekcje odbywają się raz w miesiącu:
* 24 maja (piątek) godz. 17.30-19.30: prelekcja terenowa “Klasycyzmy warszawskie” – prowadzi Jerzy S. Majewski; spotkanie na placu Trzech Krzyży przed wejściem do kościoła św. Aleksandra
* 26 czerwca (środa) godz. 17.30: prelekcja terenowa “Szlachetne materiały kamieniarskie w architekturze Warszawy XVI-XVIII w.” – prowadzi dr hab. Michał Wardzyński, prof. UW; spotkanie przed wejściem do kościoła wizytek, Krakowskie Przedmieście 34
* 22 lipca (poniedziałek) godz. 18.00: prelekcja terenowa “Stare Miasto w detalach” – prowadzi Adrian Sobieszczański; spotkanie na Kanonii przy dzwonie
* 27 sierpnia (wtorek) godz. 17.30: prelekcja terenowa “Praga w trzech odsłonach” – prowadzi Jolanta Wiśniewska; spotkanie przy kościele Matki Bożej Loretańskiej, ul. Ratuszowa 5A
* 27 września (piątek), godz. 17.00: prelekcja terenowa “Architektoniczne tajemnice kamienic warszawskich” – prowadzą w dwugłosie Jerzy S. Majewski i dr inż. arch. Piotr Kilanowski; spotkanie na placu Politechniki przed wejściem do gmachu głównego Politechniki Warszawskiej
* 23 października (środa), godz. 16.00: prelekcja terenowa “Najstarsze zachowane kamienice Śródmieścia” – prowadzą w dwugłosie Jerzy S. Majewski i dr inż. arch. Piotr Kilanowski; spotkanie na skwerku u zbiegu ulic Pięknej i Mokotowskiej (naprzeciw kamienicy ul. Piękna 11)
* 30 listopada (sobota), godz. 11.00: prelekcja terenowa “Budynki z dwudziestolecia międzywojennego w obiektywie powstańczych fotografów” – prowadzi Ryszard Mączewski z Fundacji “Warszawa1939.pl”; spotkanie przed gmachem Prudentialu
Kolejne terminy w przygotowaniu! Bądźcie czujni!
– terenowe warsztaty rozpoznania, inwentaryzacji i dokumentacji detalu architektonicznego (2 grupy x 8 warsztatów; czerwiec-listopad 2024) – uwaga: na terenowe warsztaty obowiązują zapisy (z krótkim mailowym uzasadnieniem chęci udziału w projekcie): katarzynakomar@wp.pl. Terminy i miejsca warsztatów terenowych podawane są zapisanym uczestnikom warsztatów koordynowanych przez Jerzego S. Majewskiego i Grzegorza Mikę.
LAPIDARIUM DETALI ARCHITEKTONICZNYCH
W XII edycji projektu (2019) uczestnicy zaproponowali utworzenie na zakończenie projektu internetowego Lapidarium Detali Architektonicznych, do którego mogłyby trafiać “złowione” (sfotografowane, opisane) przez nich w trakcie warsztatów terenowych najbardziej interesujące detale architektoniczne warszawskich zabytków. Powstała baza danych (Lapidarium Detali Architektonicznych), w której umieszczone zostały wykonane przez uczestników podczas warsztatów zdjęcia detali architektonicznych obiektów z terenu Pragi i Warszawy lewobrzeżnej, a które to obiekty badali i dokumentowali w trakcie warsztatów. W kolejnych edycjach projektu Studeo et Conservo (2020-2023) Lapidarium zostało rozbudowane o kolejne detale udokumentowane przez uczestników projektu i wolontariuszy Fundacji Hereditas podczas warsztatów terenowych. W tej chwili w bazie znajduje się ok. 15 tys. zdjęć detali z ponad 400 historycznych obiektów z terenu Warszawy (z lat ok. 1850-1939), a także kilkudziesięciu obiektów z innych mazowieckich miast: Ciechanowa, Pułtuska, Mławy, Płocka, Siedlec, Radomia, Węgrowa, Przasnysza i Płońska! I planujemy jego dalszą rozbudowę. W ramach bieżącej edycji projektu Studeo et Conservo (2024) uczestnicy projektu będą dokumentować (opisy i zdjęcia) kolejne detale w trakcie warsztatów terenowych i wizyt studyjnych w zabytkach, a materiał ten, po odpowiedniej obróbce, trafi do rozbudowanego o kolejne rekordy Lapidarium. Baza danych Lapidarium Detali Architektonicznych stanowi trwały rezultat projektu, jest wartością dodaną, z której korzystają nie tylko miłośnicy dziedzictwa Warszawy, lecz także konserwatorzy, architekci, historycy sztuki, a także osoby prowadzące rewitalizacje zabytkowych obiektów. Dodatkowo, jak podsumowanie tego działania, zaplanowano wydanie nieobjętej dystrybucją na rynku księgarskim publikacji z wybranymi, przykładowymi detalami architektonicznymi udokumentowanymi przez uczestników warsztatów w terenie.
Prowadzący
Poszczególne warsztaty w ramach projektu poprowadzą uznani historycy sztuki, konserwatorzy zabytków, varsavianiści, m.in. Jerzy S. Majewski, Grzegorz Mika, Piotr Grzegorz Mądrach. Korzystajcie z ich wiedzy!
Ten projekt to prawdziwa uczta dla miłośników zabytków!
Projekt Studeo et Conservo 2024 (XIX edycja) jest współfinansowany ze środków Miasta Stołecznego Warszawy.
Patroni medialni:
varsavianista.pl
“Stolica”
Więcej o poprzednich edycjach STUDEO ET CONSERVO
W 2007 r. na stronie Fundacji Hereditas pojawiło się zaproszenie dla starszych dzieci i młodzieży do udziału w projekcie STUDEO ET CONSERVO. Program przewidywał warsztaty w pracowniach konserwatorskich i wizyty studyjne w warszawskich zabytkach. Projekt spotkał się z tak dużym zainteresowaniem, że w kolejnych latach z sukcesem i przy niesłabnącym entuzjazmie warszawskiej młodzieży realizowaliśmy kolejne edycje STUDEO ET CONSERVO, a w 2010 r. otworzyliśmy pierwszą edycję projektu dla dorosłych. Dotychczas przeprowadzone edycje STUDEO ET CONSERVO to setki godzin spotkań z zabytkami ? przede wszystkim Warszawy, ale i kilku innych miast Polski, m.in. Łodzi, Radomia, Pułtuska, Modlina, Otwocka, Szydłowca i Chęcin ? setki godzin warsztatów konserwatorskich (każdorazowo koordynowanych przez konserwatorów zabytków, aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno obiektom, jak i uczestnikom warsztatów), wizyt w zabytkach, objazdów terenowych (np. coroczne objazdy po dworach i pałacach Mazowsza), wykładów i spotkań z muzealnikami, konserwatorami, historykami sztuki, architektami, varsavianistami. W zrealizowanych dotąd edycjach STUDEO ET CONSERVO wzięło udział blisko tysiąc uczestników w wieku od 13 lat (edycje dla dzieci i młodzieży) do 100+ lat (edycje dla dorosłych).
Warsztaty terenowe Studeo et Conservo 2019, na zdj. prowadzący Jarosław Zieliński i uczestnicy projektu