Lokalizacja: GPS: ?, kwatera: teren pomiędzy kwatera 11-C (na północy), a II-11-C (na południu).
Najstarszy pochowek: Pomnik (nie grób) – odsłonięty 1-XI-1929 r.
Materiał wykonania: piaskowiec.
Stan obecny: Pomnik znakomicie utrzymany. Konserwowany, naprawiany na bieżąco (nieoficjalna rozmowa z pracownikiem cmentarza). Regularnie czyszczony. Wokół zadbana zieleń.
Uwagi: Pomnik odsłonięto 1-XI-1929 r. o godz. 13.00, w osi alei głównej. Podczas uroczystości, orkiestra wojskowa odegrała hymn państwowy, mowę wygłosił minister Wyznań religijnych i Oświecenia Publicznego ? Sławomir Czerwiński (1885 ? 1931 r.), a monument poświęcił biskup polowy ks. Stanisław Gall. Były poczty sztandarowe wielu organizacji młodzieżowych i przedstawiciele ówczesnej polityki (min. Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki). Pomimo ulewnego deszczu uroczystość zgromadziła prawdziwe tłumy.
Inicjatorem tak znamienitego upamiętnienia młodzieży poległej w wojnie obronnej z Bolszewikami (1920 r.) był Ferdynand Ossendowski (1885 ? 1945 r.) ? pisarz, podróżnik, działacz społeczny. W 1922 r. opublikował w prasie artykuł na temat mogiły obrońców, znajdującej się na cmentarzu wojskowym. Wspomina tam o potrzebie godnego uczczenia młodocianych bohaterów, zważywszy że już po kilku latach miejsce ich pochówku zaczynało zdradzać pierwsze (na razie delikatne) oznaki zaniedbania.
Odzew na apel był natychmiastowy ? od razu zaczęły napływać większe i mniejsze kwoty pieniężne. Szereg osób zaproponowało nieodpłatnie swą pomoc min. kilu twórców, których nazwiska zostały umieszczone na monumencie. Byli to: projektant ? Adolf Buraczewski, rzeźbiarz ? Stanisław Jackowski i właściciel zakładu kamieniarskiego ? Jan Rudnicki.
Sprawa zrobiła się na tyle głośna, chęć w jej realizacji podchwyciło tak wiele osób, że ?postanowiono kuć żelazo póki gorące? i założono Komitet Budowy Pomnika. W jego skład weszli: Ferdynand Ossendowski z żoną Zofią oraz panie: Biernacka, Kruszewska, Radzymińska, Szeniawska , Wigurzyna i Zalewska, a także panowie: Adolf Buraczewski (1881 ? 1965 r.), Andrzej Dowkontt (1866 ? 1948 r.) i ks. Mieczysław Krygier (1888 ? 1944 r.). Realizacja projektu nieco się przeciągała, głównie z winy ogólnoświatowego kryzysu i wszystkich wynikających z tego następstw dotykających naszą gospodarkę, jak choćby wzmożona inflacja. Szczęśliwie wraz z 1929 r. przedłużającą inwestycję ukończono.
Nie był to jednak koniec perypetii związanych z owym pomnikiem ? otóż stoi on obecnie w zupełnie innym miejscu niż pierwotnie. Odsłonięto go w osi głównej alei, na okrągłym istniejącym do dziś, placu (u styku kwater: A-19, A-20, A-21, A-22). Widać go jeszcze na zdjęciach z pogrzebu Karola Świerczewskiego (1-VI-1947 r.). Zapewne wkrótce potem został zdemontowany i przestawiony na nowe miejsce (oddalone w linii prostej o bez mała 200m.) gdzie wzorowo otrzymany stoi do dziś. Zważywszy jak niewygodnej tematyki dla powojennych władz dotyczyło to upamiętnienie należy się bardzo cieszyć, iż obiekt ów nie został po prosu rozebrany.
Jak wspomnieliśmy powyżej na monumencie tym podpisało się aż trzech twórców. Dlatego pomnik ów pojawi się w naszym katalogu trzykrotnie, celem osobnego uwzględnienia każdego z nich.
